Voor kwetsbare kinderen die speciale ondersteuning nodig hebben is niet altijd een passende plek te vinden in het reguliere onderwijs. Voor die kinderen is er het speciaal onderwijs. Het speciaal basisonderwijs is voor kinderen met verschillende problemen die te ernstig zijn voor het regulier basisonderwijs, maar niet zo ernstig dat zeer gespecialiseerd onderwijs nodig is. Voor kinderen met zeer ernstige problemen zijn er scholen in vier clusters.

Clusters

Cluster 1 scholen zijn voor kinderen met een visuele handicap. Cluster 2 scholen voor kinderen die slechthorend zijn of andere ernstige communicatiemoeilijkheden hebben. Scholen in cluster 3 zijn gespecialiseerd in onderwijs aan kinderen met lichamelijke handicaps of ziektes en zeer moeilijk lerende kinderen, en scholen in cluster 4 zijn specifiek voor kinderen met ernstige gedragsproblemen. Op al deze scholen werken gespecialiseerde professionals die zijn opgeleid om onderwijs en begeleiding te geven aan deze groepen.

Maar kinderen laten zich niet zo makkelijk in clusters stoppen. Sommige kinderen hebben te kampen met complexe problematiek die de grenzen van de verschillende clusters overschrijdt. Natuurlijk zijn de verschillende clusters niet hermetisch van elkaar gescheiden, maar als sprake is van ernstige meervoudige problemen is het vinden van een geschikte school ook binnen het speciaal onderwijs een grote uitdaging. Zelfs als alle betrokkenen van goede wil zijn en meewerken. Het verhaal van vandaag illustreert deze gezamenlijke opdracht.

Niet hanteerbaar

Een meisje van 8 jaar op het speciaal basisonderwijs in een middelgrote stad. Haar gedrag is zeer uitdagend, ze accepteert geen gezag, is brutaal, en moeilijk opvoedbaar. Haar thuissituatie is dan ook niet rooskleurig. Haar ouders zijn gescheiden. Haar moeder heeft een ernstige alcoholverslaving en een psychiatrische stoornis. De vader van het meisje probeert haar zo goed en kwaad als het gaat te begeleiden, maar haar gedrag is voor hem meestal niet hanteerbaar. Het meisje wil niet naar school en verzet zich daar dan ook elke ochtend tegen zodat ze bijna altijd te laat op school is. De vader ziet ook wel dat het niet gaat en wil graag hulp. Een maandenlange wachttijd volgt.

Ook op school zijn deze gedragsproblemen te zien. Bijvoorbeeld na het buitenspelen. Dan wil het meisje niet meer naar binnen. Als ze dan straf krijgt en in de gang wordt gezet, probeert ze stiekem weer naar buiten te gaan. Het meisje stoort ook andere kinderen, is luidruchtig en zoekt ruzie. Ze heeft geen zin in schoolwerk, en begint ook vaak simpelweg niet aan haar taken, ook niet na meerdere aansporingen van de leerkracht. Als ze er soms toch zin in heeft en een taak leuk vindt, dan lukt concentreren wel.

Een cluster 4 school

De school en de vader hebben na veel zoek- en regelwerk voor elkaar dat het meisje naar een cluster 4 school mag die gespecialiseerd is in onderwijs aan kinderen met ernstige gedragsproblemen. Hoewel de moeder van het meisje buiten beeld is, heeft ze nog wel ouderlijk gezag. Dat betekent dat bij de inschrijving op de nieuwe school de handtekening van zowel de vader als de moeder nodig zijn. De moeder heeft vanwege haar ernstige problematiek een bewindvoerder die nu de inschrijfpapieren heeft en ze aan de moeder gaat voorleggen. Of moeder gaat tekenen is nog onduidelijk.

Toch een cluster 3 school?

Dan neemt het verhaal een andere wending. Het gedrag van het meisje vraagt om cluster 4 onderwijs, maar verschillende tests laten nu zien dat haar verstandelijke vermogens en leerniveau zodanig laag zijn dat ze toch beter op een cluster 3 school past waar ze gespecialiseerd zijn in onderwijs aan kinderen met een verstandelijke beperking. Haar huidige school maakt zich zorgen. Het meisje is zo moeilijk te begeleiden dat het maar de vraag is of een cluster 3 school dat aan kan. Maar er lijken geen alternatieven te zijn. En de cluster 3 school heeft een wachtlijst. Dus blijft het meisje voorlopig op haar oude school die haar nauwelijks aan kan en ook het welbevinden van haar klasgenoten in de gaten moet houden.

Achterblijvende afstemming

Inmiddels is er ook begeleiding door wisselende ondersteuners uit het wijkteam, door een gezinsbegeleider, en door hulpverleners van de dagbehandeling. Het woud van betrokkenen wordt steeds dichter en het wordt ook steeds moeilijker om afspraken te maken met de verschillende partijen om te zorgen dat de hulp goed op elkaar wordt afgestemd. Wie is nu eigenlijk wanneer waar mee bezig in dit gezin met welke doelen? De vader, de school en de begeleiders willen allemaal het beste voor het meisje, maar niemand heeft het gevoel dat dat ook werkelijk lukt.