De afgelopen week hebben we met een korte serie blogs aandacht gevraagd voor de bejegening van kinderen en hun gezinnen in de nasleep van de toeslagenaffaire. Hurin Sahin van het Kinderrechtencollectief vroeg aandacht voor de erkenning van het recht van ieder kind op sociale zekerheid, een recht dat Nederland niet als zodanig wil erkennen, als gevolg waarvan een kind geen zelfstandige toegang heeft tot financiële hulp. De toeslagenaffaire liet zien dat kinderen hierdoor enorm gedupeerd kunnen worden. Mariëlle Bruning heeft bijzondere aandacht besteed aan de rechtswaarborgen voor kinderen en hun ouders ingeval van een (dreigende) uithuisplaatsing als jeugdbeschermingsmaatregel. Zij liet zien dat vanuit internationale kinderrechten en Europese mensenrechten de overheid de grootst mogelijk terughoudendheid en zorgvuldigheid moet betrachten bij uit huis plaatsingen van kinderen, met scheiding van kind en ouders als gevolg. Zij wees op de specifieke zorgen die er zijn rondom het aantal uithuisplaatsingen in gezinnen die getroffen zijn door de toeslagenaffaire. Judi Mesman ten slotte stelde een aantal belangrijke vragen over discriminatie in de nasleep van de toeslagenaffaire. In haar blog ‘Dubbel gestraft?’ wijst zij erop dat er alle reden is om ‘heel serieus te onderzoeken of de etnische profilering door de Belastingdienst (toegegeven en wel – TL) gevolgd werd door etnische discriminatie in de jeugdbescherming’.

‘Checks and balances’

De toeslagenaffaire doet onze rechtstaat op zijn grondvesten schudden. Helaas zien we dat de checks and balances rondom de uitvoering van wetgeving en beleid niet zonder meer goed functioneren. In de toeslagenaffaire functioneerden ze in het geheel niet, waardoor de belangen van gezinnen ernstig in het geding kwamen en de rechten van kinderen als gevolg daarvan eveneens. Dat is een buitengewoon oncomfortabele realiteit, juist in een tijdsgewricht waarin er grote onzekerheid bestaat, en de overheid een enorme verantwoordelijkheid heeft om de corona-pandemie te bestrijden. Helaas blijkt dat we er niet zonder meer op kunnen vertrouwen dat de juiste balans wordt gevonden in de verhouding overheid-burger. Of dat de verschillende belangen, met inbegrip van de rechten en belangen van kinderen in onze samenleving, goed en zorgvuldig tegen elkaar worden afgewogen. En dan hebben we het nog niet eens over het uitblijven van de komst van een nieuw kabinet, waardoor grote vraagstukken blijven liggen waaronder kansengelijkheid en de enorme problemen in de jeugdzorg en de zorgen over het mentale welzijn van kinderen. Stuk voor stuk kwesties die ook gaan over de rechten van kinderen.

Zoals al aan het begin van deze korte serie al werd aangegeven, brengt Nederland begin februari een bezoek aan Geneve voor een ontmoeting met het VN-Kinderrechtencomité. Natuurlijk zal het daar gaan over de voortgang die Nederland heeft geboekt in de implementatie van het VN-Kinderrechtenverdrag, ten opzichte van het vorige bezoek in 2015. Daarbij vallen zeker positieve dingen te benoemen. Toch zou ook gesproken moeten worden over de systemische problemen rondom kinderen, hun opvoeding en ontwikkeling, en hun plaats in de samenleving. Van de Nederlandse overheid mag worden verwacht dat zij in het licht van de grote maatschappelijke uitdagingen, actief werk maakt van een effectieve bescherming van kinderrechten, zonder dat bepaalde kinderen daarbij buiten de boot vallen. Dat zou wat ons betreft de toekomst moeten brengen voor kinderen in Nederland.