Stakende leerkrachten hebben groot gelijk
Leerkrachten staakten weer massaal. Opvallend voor een beroepsgroep die de leerling op de eerste plaats zet. Toch geef ik hen groot gelijk. De overheid verwacht namelijk veel van leerkrachten, maar heeft hier niet voldoende geld voor over.
Shoppen in het Finse onderwijsstelsel
Beleidsmakers laten zich graag inspireren door andere landen zoals Finland: een land met een bijzonder onderwijsstelsel waar álle leerlingen tot hun 15e bij elkaar in de klas zitten, dus ook degenen met leerproblemen, ontwikkelingsstoornissen, lichamelijke beperkingen en dergelijke. Met dit stelsel heeft Finland in de afgelopen jaren goede prestaties behaald in internationaal vergelijkend onderzoek zoals PISA.
Het is echter een illusie om te denken dat deze goede prestaties ook in Nederland behaald kunnen worden door slechts enkele aspecten van dit onderwijsstelsel te importeren, zonder hiervoor ook de voorwaarden te creëren. In Finland verwacht men niet alleen veel van leerkrachten, maar wordt er ook voor gezorgd dat zij deze verwachtingen kunnen waarmaken. Het beroep van leerkracht is in Finland prestigieus; alleen de allerbeste studenten worden toegelaten tot de lerarenopleiding. Deze studenten krijgen vervolgens een vijfjarige universitaire opleiding waar zij, naast algemene pedagogische vaardigheden en vakdidactiek, ook veel leren over het omgaan met verschillen tussen leerlingen. Bovendien werken reguliere leerkrachten in Finland intensief samen met "speciaal onderwijs"-leerkrachten die binnen reguliere scholen begeleiding bieden aan leerlingen met speciale onderwijsbehoeften.
De complexiteit van passend onderwijs
Lesgeven aan een klas vol leerlingen met verschillende vaardigheidsniveaus is ongelofelijk complex, zeker als sommige leerlingen ook nog leer- of ontwikkelingsproblemen hebben. Tijdens mijn promotieonderzoek verdiepte ik me in de vraag hoe basisschoolleerkrachten om kunnen gaan met niveauverschillen in het rekenonderwijs, ook wel differentiatie genoemd. Gaandeweg raakte ik er steeds meer van onder de indruk hoeveel leerkrachten moeten kennen en kunnen om de les voor alle leerlingen leerzaam te maken.
Om leerlingen te helpen die moeite met rekenen hebben, moeten leerkrachten bijvoorbeeld kunnen achterhalen waarom een leerling iets niet snapt. Dit vraagt veel kennis van de manier waarop kinderen leren rekenen en de fouten die zij daarbij kunnen maken. Om leerlingen die al goed kunnen rekenen uit te dagen, moeten leerkrachten bijvoorbeeld kunnen inschatten welke stof leerlingen kunnen overslaan en hun gericht verdiepende materialen aanbieden. Dit alles vindt plaats in een klas van gemiddeld 25 leerlingen, maar soms ook meer dan 30. Leerkrachten moeten dus hun aandacht verdelen over al die leerlingen en bijvoorbeeld instructie geven aan een klein groepje, terwijl de rest van de leerlingen zelfstandig aan het werk is. Vergeet daarbij niet de leerlingen met ontwikkelingsstoornissen zoals ADHD of autisme die vaak specifieke aandacht en begeleiding nodig hebben. Dit moet een basisschoolleerkracht niet alleen kunnen bij rekenen, maar bij alle vakken…
Tijd en geld
Het is belangrijk om te beseffen dat voor goed onderwijs niet alleen goede docenten nodig zijn, maar ook gewoon tijd en (dus) geld. Zelfs de beste leerkracht kan niet inspelen op alle behoeftes van zijn of haar leerlingen als de randvoorwaarden daarvoor niet aanwezig zijn. Zo schrijft leerkracht Mariette Bekkers in de Volkskrant van 30 januari 2020: "Soms zie ik heel goed wat een kind nodig heeft, maar kan ik dat niet aanbieden in een volle klas. Dat frustreert me.".
Geld is natuurlijk niet de enige oplossing, maar meer geld biedt wel veel mogelijkheden: denk aan hogere salarissen voor leerkrachten, het aanstellen van onderwijsassistenten, intern begeleiders, conciërges en administratief personeel waarmee leerkrachten en schooldirecteuren ontlast kunnen worden. Met meer geld kun je ook investeren in de lerarenopleiding, nascholing en begeleiding van zij-instromers om leerkrachten beter toe te rusten voor hun complexe taak. Uiteraard moet goed geëvalueerd worden welke van deze mogelijkheden het meeste effect heeft op de onderwijskwaliteit en de aantrekkelijkheid van het beroep van leerkracht. Die handschoen pakken wij als onderwijswetenschappers graag op, als de minister het mogelijk maakt met extra geld.
Meer over de lerarenopleiding in Finland
zie ook:
0 Comments