De wachtlijsten zijn te lang en slachtoffers van mishandeling en verwaarlozing krijgen veel te laat de hulp die ze nodig hebben. De verplaatsing van de zorgverantwoordelijkheid naar gemeenten heeft geleid tot financiële tekorten en willekeur in de beschikbaarheid van hulp voor kinderen. Het systeem faalt en kwetsbare jongeren zijn hiervan de dupe.

Landelijke en lokale idealen over de participatiesamenleving waarin burgers elkaar steunen en helpen zijn precies dat: idealen. Juist voor de jeugd mogen we er als samenleving niet zomaar vanuit gaan dat er altijd sociale netwerken zijn die kunnen worden aangesproken. Soms weten mensen in het netwerk niet wat er achter de voordeur gaande is, soms willen ouders met problemen helemaal geen hulp, en soms is de problematiek simpelweg te complex voor de gemiddelde buurman, tante, of vriendin. Maar soms gaat het goed, nadat het eerst een aantal keer is fout gegaan, dat wel.

De deur is nog dicht

Een basisschool in Zuid-Holland. Een leerkracht gaat op een dag al vroeg naar school om een evenement voor te bereiden. Om half 8 ’s ochtends komt ze aan op het schoolplein. Daar ziet ze tot haar verbazing een jongetje van 5 jaar staan. Een uur voordat de schooldeuren opengaan voor de leerlingen. De leerkracht vraagt aan het jongetje waarom hij al zo vroeg op school is. Het jongetje vertelt dat zijn moeder hem heeft gebracht, omdat zij al heel vroeg moet werken en hij nog niet alleen naar school kan. Vader is uit beeld en er zijn geen oudere broers of zussen. Zodoende is het jongetje steeds heel vroeg op het schoolplein en moet dan buiten wachten tot de deuren opengaan en de school begint.

De leerkracht vertelt het aan haar collega, de leerkracht van het jongetje, en adviseert haar om de moeder hierop aan te spreken. De leerkracht van het jongetje maakt een afspraak met moeder en zegt haar dat het niet de bedoeling is dat zij haar zoontje een uur buiten laat wachten op het schoolplein. Ze raadt moeder aan oppas te zoeken voor de uren dat zij op haar werk is en de school nog niet open is. De moeder zegt dat ze het begrijpt en dat ze haar best zal doen. Niemand gaat na of dit ook werkelijk is gelukt, maar ze zien het jongetje niet meer ’s ochtends vroeg op het schoolplein.

Uit het zicht van de school

Maanden later, als het winter is, melden een paar ouders zich bij de school. Het is ze opgevallen dat er elke ochtend heel vroeg een jongetje achter een flat in de buurt van de school staat. En dat het erop lijkt dat hij daar steeds best lang in de kou staat en pas naar de school loopt als hij andere kinderen met hun ouders in die richting ziet lopen. Navraag wijst uit dat de moeder best oppas had willen regelen, maar geen idee had hoe ze dat moest doen en bij wie ze zou kunnen aankloppen. Maar ze wilde niet nog een keer op het matje geroepen worden. Daarom besloot ze het probleem aan het zicht van de school te onttrekken door haar zoontje op een andere plek af te zetten met de instructie pas naar school te gaan als er meer mensen waren.

Er is toch een netwerk

De school ziet in dat ze er niet van uit hadden mogen gaan dat alle ouders oppas kunnen regelen, en dat het belangrijk is om in dit soort situaties door te vragen. En dan op een manier die de ouder uitnodigt om open te zijn over problemen in plaats van de ouder het gevoel te geven dat ze tekortschieten. De school pakt het op en gaat op zoek naar ouders die in de buurt van het jongetje en zijn moeder wonen. Al snel is een groepje ouders bereid gevonden het jongetje in de ochtend op te vangen en naar school te brengen. Er was dus wel een netwerk, maar eentje waarvan moeder niet wist dat ze het kon inzetten. Het netwerk moest zichzelf mobiliseren. Erop rekenen dat dit altijd gebeurt, is naïef en riskant, maar als het werkt is het prachtig.