Walid* komt het lokaal binnen, zoals altijd zwaaiend met een reepje plastic. Zijn leerkracht begroet hem en loopt met hem naar zijn pictobord. Snel wappert Walid nog een paar keer met de plastic sliert en kijkt vanuit zijn ooghoeken naar zijn leerkracht. Hij legt zijn favoriete sliertjes niet graag weg, maar inmiddels kent hij de routine. Gelukkig heeft hij meer speelgoed leren kennen waar hij zich mee kan vermaken. Hij gaat zitten en neemt het speelgoed aan dat de leerkracht hem aanbiedt.

Wat een verschil met mijn eerste ontmoeting met Walid. Hij rende in een luier door het huis, zwaaiend met zijn plastic slierten. Zijn aandacht was alleen te vangen met snoep. Zijn grootvader dacht dat hij bezeten was en zijn ouders zochten stad en land of naar iemand die hen kon helpen. Ze vonden de oudervereniging die ik ook juist had gevonden. Een vereniging van ouders die zochten naar zorg voor hun kind met downsyndroom of autisme. Ouders die zochten naar onderwijs voor hun kind met een verstandelijke beperking. Ouders die zochten naar informatie.

Gezamelijke projecten

Mijn ontmoeting met deze vereniging leidde tot de opzet van een gezamenlijk project in het zuiden van Marokko in de stad Ouarzazate. Onder de vlag van Stichting Nour, organiseer ik kleinschalige uitwisselingsbezoeken, met studenten en professionals uit Nederland en Marokko. We hebben een lesprogramma opgezet en bijscholing verzorgd voor leerkrachten en vrijwilligers. We organiseerden bijeenkomsten over autisme, moeilijk verstaanbaar gedrag en over pedagogische interventies voor ouders en professionals. We volgden de voortgang van de kinderen en dachten mee over problemen thuis en op school.

De oudervereniging ‘el-Ibtissama’ (glimlach) is buitengewoon actief, strijdbaar en bevlogen. Hun activiteiten en de samenwerking met internationale vrijwilligersprojecten, zoals dat van ons, trok de aandacht van de lokale autoriteiten. En zo kreeg de oudervereniging waar zij zoveel behoefte aan hadden: ruimte! Ruimte om de toestroom van kinderen zorg en onderwijs te kunnen bieden.

Er werd een prachtig centrum gebouwd met klassen, een speelplaats en therapieruimtes. Helaas brak COVID-19 uit vlak voordat ik het nieuwe centrum in gebruik kon zien. Gelukkig draaide het project onder leiding van de oudervereniging goed door. We onderhielden zo goed en zo kwaad contact via beeldbellen.

Onderzoek onder ouders in Marokko

In de tussentijd analyseerde ik de data van een onderzoek dat we uitvoerden onder ouders van autistische kinderen* in grote steden en in landelijke gebieden in Marokko. Dat is nodig, want het overgrote deel van het wetenschappelijk onderzoek naar autisme komt uit ‘high income countries’, terwijl ongeveer 90% van alle kinderen geboren wordt in ‘low and middle income countries’. Opgroeien in landen met een laag nationaal inkomen is een van de barrières voor het verkrijgen van goede diagnostiek, zorg en onderwijs voor autistische kinderen. Een andere barrière vormt, opgroeien in landelijke (low-resource) gebieden.

In Marokko onderzochten we welke barrières ouders van autistische kinderen tegenkomen en of er verschillen zijn in zorgbehoeften van ouders uit grote steden en uit landelijke gebieden. Met de resultaten van dit onderzoek kunnen we centra als die in Ouarzazate, gelegen in een landelijk gebied ver weg van de grote steden, nog beter informeren over de zorg die ouders en kinderen nodig hebben.

Nu de grenzen weer open zijn, hoop ik het project in mei opnieuw te kunnen bezoeken. Ik ben benieuwd hoe het onderwijs in het nieuwe centrum vorm krijgt en hoe het gaat met Walid en de andere kinderen. Ook zullen we nieuwe uitwisselingsprojecten voorbereiden en hopelijk ook met studenten uit Leiden. Wil je meer weten over mogelijkheden tot een minor in Marokko? Kijk dan eens op de website van het Nederlands Instituut Marokko.

*Walid is niet de echte naam van de autistische jongen. Vanwege zijn privacy hebben wij zijn naam voor deze blogpost aangepast.

In overeenstemming met de aanbevelingen van Lord et al., (2022), gebruiken we de term 'autisme' in plaats van 'autismespectrumstoornis' en spreken we over autistische kinderen in plaats van kinderen met autisme, omdat uit de internationale autistische gemeenschap naar voren is gekomen dat veel mensen deze termen prettiger vinden.