De hitserie Adolescence is een meesterwerk met lovende recensies en een verhaal dat tot gespreksstof leidt. Veel reacties op de serie gaan over de invloed van de manosphere; een verzameling van websites, influencers, blogs en fora op sociale media waarin een extreme vorm van mannelijkheid wordt aangeprezen en vrouwenhaat wordt aangewakkerd. Naar mijn idee gaan deze reacties niet waar het over zou moeten gaan. De nadruk op de rol van sociale media doet Adolescence geen recht, vernauwt het blikveld en helpt ouders weinig. Laten we het in plaats daarvan hebben over hoe je als ouder beschikbaar kan zijn voor je kind.

De serie beeldt op indringende wijze uit hoe het mogelijk is dat de 13-jarige Jamie Miller zich ontwikkelt tot minderjarige moordenaar. Dit doen de makers zonder met de beschuldigende vinger te wijzen. De serie is geschreven met het doel om ons een spiegel voor te houden en met elkaar in gesprek te gaan. Maar waarover? Wat willen de makers dat we zien? Sociale media komen in de serie aan bod als belangrijk bestanddeel van de omgeving waarin Jamie Miller opgroeit, maar dit gebeurt op relatief subtiele en deels impliciete wijze. Aan de rol van de vader, met name zijn afwezigheid ondanks de beste bedoelingen, wordt in de serie minstens zoveel aandacht gegeven. Sterker nog, afwezigheid van ouders lijkt mij de voedingsbodem waarin de schadelijke kanten van sociale media, zoals groepsdruk, een kans krijgen. Dat speelt een belangrijkere rol dan de sociale media zelf. Beschikbaarheid van ouders is dan ook één van de belangrijkste aspecten van een opvoeding waarin kinderen zich veilig aan hun ouders kunnen hechten en zich zo zelfstandig kunnen ontplooien.

Helaas zitten veel reacties, met name in de media, vast in een versimpeld en polariserend frame tussen goed en kwaad. Nuance legt het hierin vaak af en conflict en strijd voeren de boventoon. In het tempo waarin veel media werken wordt snel de makkelijke aansluiting gevonden met de discussie over de invloed van sociale media. Het zou ouders, en daarmee hun kinderen, veel meer helpen als Adolescence wordt gezien als aanleiding om in gesprek te gaan over hoe je er als ouder voor je kind kan zijn.

Adolescence wil ons een spiegel voorhouden over hoe belangrijk het is dat ouders beschikbaar zijn voor hun kinderen. Is het dan niet ironisch dat in veel reacties op de serie gewezen wordt naar sociale media in plaats van naar ouders te kijken? Hoe er gereageerd wordt laat het gelijk zien van de kernboodschap van de serie: praat met je kind, wees beschikbaar voor je kind.

De overtreffende trap is de bijna reflexmatige reactie om Adolescence gratis beschikbaar te stellen aan scholen. Op zich een goed initiatief, maar hierin lijken de ouders vergeten te worden. Het zou goed zijn om ouders hierbij te betrekken omdat de belangrijkste taak die zij hebben, namelijk opvoeden, niet altijd even makkelijk is. Je kind om leren gaan met groepsdruk is niet eenvoudig en tegelijkertijd niet nieuw. Dat wil zeggen, ouders hebben in hun jeugd doorgaans ook groepsdruk ervaren en kunnen hier met hun kind over praten. Het relatief nieuwe element in de omgang met groepsdruk is het versterkende effect van influencers die groepsdruk misbruiken. Veel ouders worstelen dan ook met de vraag hoe om te gaan met sociale media, maar de meer fundamentele vraag daaronder lijkt mij hoe je er als ouder voor je kind kan zijn. Ik denk dat Nathan Vos het 24 maart jl. in de Volkskrant treffend verwoordt: “Aanwezig zijn betekent niet dat je het antwoord hebt. Het betekent dat je op komt dagen. Dat je vraagt. Dat je faalt, en dat laat zien. Dat je ’s avonds naast je zoon op de bank zit zonder telefoon. Dat je zegt: ‘Ik weet het ook niet altijd’”.

Opvoeden in het digitale tijdperk is geen makkelijke opgave voor ouders. Het ondersteunen en informeren van ouders is hierin hoog nodig. Het samen kijken van Adolescence door ouders en kinderen kan hier zeker bij helpen. Laat dit aanleiding zijn om de discussie te voeren over het belang van beschikbaar zijn als ouder, en betrokken te zijn bij wat je kind bezighoudt om zo een hechte band met je kind op te bouwen.

Jasper Maas werkt als docent en onderzoeker bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden. Hij is gepromoveerd op een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en het welbevinden van leerkrachten.